11/11/2018: NORTHIES, SOUTHIES and BLACKIES
Het valt me steeds weer op dat als we vanaf de grens tussen Engeland en Schotland, verder rijden naar The North we dan in de weiden voornamelijk witte schapen te zien krijgen. The Cheviothills, die de grens vormen tussen het Engelse Northumberland en The Scottish Borders, zijn de mooie heuvels die de reizigers op hun weg naar het Noorden, meestal gewoon voorbijrijden en dus weinig bekendheid genieten. Tussen en op die Cheviothills grazen de Southern Country Cheviot Scheep, ook wel de Southies genoemd, die er zich thuis voelen, ook op grote hoogte. Het zijn kleine maar lange witte schapen zonder hoorns, mooie rechte oren, een Romeinse neus met donkere snuit en zwartomrande ogen. Ze zijn heel attent, snel en worden erg gewaardeerd.
Meer dan 200 jaar geleden bracht men enkele Southies naar De Noordelijke Highlands en ze bleken daar even goed te gedijen. Door vermoedelijk wat kruisingen met onder andere de Blue Face Leicester Sheep en Merinoschapen, goed bekend om hun uitstekende wol, is daaruit de uiteindelijke lange en grotere witte North Country Cheviot Sheep ontstaan. Het zijn meestal die Northies, die we in Sutherland en Caithness te zien krijgen. Ze zijn taai en kunnen goed tegen de barre weersomstandigheden, ze kunnen goed lammeren en de ooien zijn goede moeders. Helemaal wit, een Romeinse neus, rechte oren, geen hoorns, donker omrande ogen, heel attent en alert, zijn het mooie dieren die we dikwijls over de weg zien lopen. Ze worden niet opgejaagd door de voorbijrijdende auto‘s maar gaan integendeel rustig aan de kant van de weg lopen. Er bestaat ook een mooie wisselwerking met de Border Collies, die helpen bij het drijven.
Elk jaar in augustus is het een toeloop van jewelste in de anders heel rustige kleine gemeente Lairg, ten westen van de Dornochfirth, waar de bekende en jaarlijkse schapenhandelsbeurs gehouden wordt.
Een bijzonder triestige periode was toen ook - en die nog steeds gegrift staat in de herinnering van éénieder die ooit iets met vee (schapen en/of runderen) te maken heeft gehad - de uitbraak van de Mond-en Klauwzeerziekte (MKZ) rond 2000-2001 en die het leven heeft gekost aan honderdduizenden dieren die verplicht op de brandstapel zijn beland.
Toen we in ons vakantiehuisje in Sutherland onze intrek gedurende veertien dagen namen, waren we blij met het mooie uitzicht naar het noorden: het prachtige natuurgebied met Loch Fleet, waar eb en vloed zich 2x per dag afwisselden en met op de achtergrond daarvan, een heuvel, Ben Bragghie, op de top voorzien van het grote monument van een Earl van Sutherland. We konden tijdens het eb, genieten van mooie wandelingen naar Loch Fleet waar we de zeehondjes op de zandbanken konden bewonderen en de talrijke scholeksters en wulpen horen en zien, veel eidereenden met plezier observeren terwijl ze hun favoriete spelletje speelden om zich van op het binnenstromende water van de Noordzee vanuit het oosten, zich te laten voortstuwen naar het westen, tijdens de opkomende watervloed. Het was heerlijk om soms nog een avondwandeling te kunnen maken terwijl de lucht zwanger was van allerhande vogelgeluiden.
Vanuit ons huisje konden we dan naar het zuiden toe, juist pal aan de overkant van de straat, de grote weide waarnemen met heel veel witte schapen met hun al grote lammeren in deze oktobertijd: jawel, de Northies.
Op een dag, vertrekkensklaar om in de auto te stappen voor een dagtrip, hoorde ik een nogal jammerend geblaat, ergens aan de overkant van de straat. We zagen daar een wit schaap binnen de afrastering van de weide staan maar door het lange bermgras, zagen we nog niet dat het dier klem zat met de kop doorheen de vierkante netafsluiting. Dit zagen we pas bij het oversteken van de straat. Toen ik het arme schaapje ter hulp kwam snellen, begon het zich verwoed over en weer te trekken en met het hoofd te draaien, zodat ik me vlug terugtrok, uit angst dat het zichzelf zou bezeren of kwetsen. Ik was al op weg naar het dichtsbijzijnde huis om aan te bellen en om eventueel de mogelijke eigenaar te kunnen verwittigen. Maar op dit moment stopte een wagen en een vriendelijke potige dame stapte uit en na wat uitleg gegeven te hebben, klom ze over de afsluiting, nam het spartelende schaap in haar armen en met een paar trekpogingen, verloste ze het dier uit haar netelige positie. Ze liet het schaap los en het dribbelde vlug weg, vermoedelijk blij om bevrijd te zijn. Het was voor ons ook een opluchting en het begon me toen ineens ook te dagen dat ik de avond voordien bij thuiskomst in het donker nadat de zon was ondergegaan, in de koplampen iets wit dicht bij de afrastering van de weide gezien had en me de vraag hardop nog gesteld had, dat er nu nog een schaapje wel honger had om daar nog te grazen... Ik hoop maar dat het niet hetzelfde arme dier was, want ik voel nu nog schuldgevoelens dat ik niet toen al, beter gekeken had... Sindsdien keken we elke dag verschillende keren of er geen wit schaap ergens gekneld zat. En... maar goed ook, want twee dagen daarna, was het weer zover! Ik weet niet of het om hetzelfde dier ging (gezien ze zoveel op mekaar gelijken), en deze keer was het weer van hetzelfde laken een broek: toen we naderden, begon het bijna woest te trekken en te schudden en ik ben dan maar meteen zelf over de afsluiting geklommen, het schaap met beide armen vastgenomen en terwijl Hugo met zijn vingers probeerde de draad wat uit te rekken, had ik op één, twee, drie, het lieve dier uit zijn klemmende positie gehaald en weer neergezet. En als een soort déjà-vu, dartelde het vrolijk weg :-)
Wat ik me voornamelijk herinner en niet goed begrijp waarom, is dat vanaf het moment dat ik het schaap vastnam, het ophield met hevig te trekken en daarna heel rustig alles liet gebeuren! Dat was exact zo bij mijn voorgangster die blijkbaar heel goed wist hoe ze met schapen om moest gaan. Spijtig dat ik haar vergeten te vragen heb waarom Oves zich rustiger gedragen als je ze met beide armen vastneemt.
“ ‘t Verwart waar’t vreemde
lonkt en ‘t desondanks verkiest
boven ‘t eigen schoon.”
Zoals het Northieschaapje hierboven op de foto, heeft moeten ervaren :
“Proeven van ‘t ‘groener’
buurgras, bracht ‘t arm schaap in een
benarde toestand.”
Terwijl we in Sutherland voornamelijk Northies zagen en niet zoveel Blackface Sheep of gewoon ‘Blackies’, genoemd omdat ze een zwart-witte, zwart-grijze tot geheel zwarte kop en aangezicht hebben en zwart-witte poten, zijn ze voor ons wel het meest gekend omdat we ze al zo vaak gezien hebben op onze wandelingen in Skye en op de Externe Hebriden Eilanden, Lewis, Harris en Noord- en Zuid-Uist.
Zoals ik al in mijn vorige blog had vermeld, zijn we even over en weer naar Skye gereden tijdens onze vakantie in Sutherland. Op de wegen en op onze wandeling zagen we weer onze bekende Blackies en in een tweede berichtje plaats ik nog een foto van zo een trots staand schaap met een lange witte wolmantel. Blackies dragen-zowel rammen als ooien- hoorns die gekromd naar achteren staan. Bij rammen zien we ze dikwijls als een dubbele spiraal. Ze voelen zich goed waar andere schapen het moeilijk hebben en springen van duizelingwekkende hoge rotsen. Ze zijn vaak koppig en laten zich niet gauw doen; ze werken evenmin goed samen met hun drijvers, de Border Collies. Ze hoeven niet nodig gras te grazen en zijn tevreden met heidegewassen. De slechte weersomstandigheden deren hen weinig.
OVIS=SCHAAP
{Klasse}: Mammalia (Zoogdieren)
(Familie): Bovidae (Holhoornigen)
[Orde]: Artiodactyla (Evenhoevigen)
Geslacht: Oves (Schapen)
Soort: Ovis Orientalis
Schaap, Mouton, Schaf, Sheep
Ram/Ooi/Lam
Gecastreerde ram=Hamel
(Een gecastreerde ram is meestal rustiger en dikwijls als leider gekozen van een kudde schapen. Hij krijgt dan een bel om de nek. Vandaar de naam ‘Belhamel’).
