30/9/2018: ARDENSE VOSKOP of MOUTON ARDENNAIS ROUX
Gefascineerd door de talrijke schapenrassen in het Verenigd Koninkrijk en o.a. in Schotland, meer bepaald de Highlands, de Hebriden, sommige Orkadeneilanden en Shetland, was ik onder de indruk hier in de Ardennen, ook een oud, rustiek schapenras te ontmoeten, namelijk le Mouton Ardennais Roux. Al deze rassen hebben de eigenschap dat ze zich hebben moeten aanpassen aan de moeilijke klimatologische leefomstandigheden: de wind, de schaarste aan mooie weilanden, de inbeukende zware stormen over de Atlantische Oceaan, winterse toestanden, droogte, etc. Het zijn stuk voor stuk sterke rasdieren die relatief weinig hulp van ons, mensen, nodig hebben.
Terwijl in de vroege negentiende eeuw en zelfs nog vroeger, de ‘Ardennen’ ten zuiden van de Maas, waartoe ook de Duitse Eifel hoorde, tesamen met de Franse Ardennen, nog een heidelandschapskarakter vertoonden, waar schapen meer op de heidevlakten aan het grazen waren, terwijl de koeien op de ‘betere weiden’ mochten struinen, is sinds de aanplanting van sparren, veel veranderd.
De sparrenbossen hebben het toenmalige landschap grondig veranderd. Zo ook de handel met de toenmalige grazende schapen op de heidegronden. Het vervoeren van de schapen naar de verschillende marktplaatsen was moeilijk of zelfs niet meer mogelijk zodat sinds 1950 de vinnige Ardense schapen met hun bruine, rossige kop, bijna uitgestorven bleek. Gelukkig hebben Vlaamse, Limburgse schapenhandelaars dit schapenras nog kunnen behouden, en de soort, die de Ardense Voskop werd genoemd, is nu weer aan een heropwaardering toe. Men vindt ze nu ook weer bij Luxemburgse schapenfokkers en ook hier, in de Ardennen, waar ze ooit thuishoorden.
De bekende Belgische schilder, Eugène Joseph Verboeckhoven (1799-1881), heeft ze op verschillende van zijn schilderijen vastgelegd. In “Schapen in hun schaapskooi”, een schilderij van 1857, kan men een Mouton Ardennais Roux aanschouwen, net zoals men ze nu nog kan zien.
„Koud, nat of droog... ‚t deert
‘t Ardens voskopje niet als
zijnde ‘n sterk rasschaap.”
Het zijn vinnige, stoere, lieve en rustieke schapen die nogal wat angstig kunnen zijn bij vreemden. Ze blaten bij elk onbekend geluid, maar ze hebben goede eigenschappen. Ze kunnen op moeilijke weiden geplaatst worden waar ze buiten gras ook de brandnetels waarderen of het overhangend loof van de bomen. Ze houden van de beschutting van struiken en bomengewas. Ze hebben bij het lammeren niet echt hulp nodig en verdragen goed de koude winters alsook droogte, zolang ze zich maar een beetje kunnen beschutten. De lammetjes worden volledig met een rosbruine vacht geboren en na drie maanden krijgen de ooien een witbeige, bleke wolvacht terwijl de kop en de poten rossigbruin blijven. De rammen verbleken tot volledig rossig bruine dieren en vertonen dikwijls een mooie halskraag. De rammen kunnen al of niet hoorns (holle - ze behoren tot de ‘holhoornigen’) dragen.
OVIS ORIENTALIS ARIES of Schaap
[klasse: Mammalia of zoogdieren ](Familie: Bovidae of holhoornigen){Orde: Artiodactyla of Evenhoevigen} Geslacht: Ovis (Schapen), Soort: Ovis orientalis, Ondersoort: Ovis orientalis aries of Schaap.
Het gericht fokken en de natuurlijke selectie door uiteenlopende leefomstandigheden, hebben in de loop der eeuwen geleid tot heel veel rassen, die alle in het Engels beschreven zijn.
Ras: Ardense Voskopschaap
Ardense Voskopschaap, Mouton Ardennais roux, Rote Ardennenschaf, Red Ardennes sheep.
Men verkrijgt bij het scheren een mooie wol en volgens een document van 11/09/1765 door de laatste seigneur-abbé van St Hubert, Nicolas Spirlet, zou de Franse Koning ‘extrêmement bien le mouton roux d’Ardenne’ gewaardeerd hebben.En in nog een andere brief van hem op 14/06/1777, schreef hij: ‘Le mouton fait la richesse de l’Ardenne’ Vrij vertaald: ‘Het schaap maakt de rijkdom uit van de Ardennen.’(Staf Van den Bergh, secretatis van SLE, Steunpunt Levend Erfgoed, verantwoordelijke van deze Werkgroep en zelf een Ardense ‘Voskop’fokker, heeft deze onwaarschijnlijke hoeveelheid oude teksten kunnen verzamelen.)
Als onderdeel van dit ‘schapenverhaal’ zal ik volgende keer even uitweiden over de North Ronaldsay sheep of ‘ the Ronnies’ van één van de Orkadeneilanden waarvan ik een acrylschilderijtje gemaakt heb.Ondertussen wens ik jullie allen een goede lectuur toe.
